Koty to zwierzęta o specyficznych potrzebach żywieniowych i wyjątkowym metabolizmie. Jak policzyć zapotrzebowanie energetyczne i jak często karmić kota?
Specyfika kotów
Wbrew obiegowej opinii, kot nie jest „jak mały pies”, a wymagania gatunków kotowatych są zupełnie inne niż psowatych. Duża liczba kotów, spędzając całe dnie w statycznym środowisku domowym, nie ma możliwości swobodnie zaspokajać swoich potrzeb związanych z polowaniem, ruchem, czy kontrolą zajmowanego terytorium. Dodając do tego nieprawidłowy model żywienia, mamy prostą drogę do nadwagi, otyłości i problemów zdrowotnych naszego mruczka. Chociaż warto zaznaczyć, że my jako świadomi opiekunowi powinniśmy w jak największym stopniu zapewnić kotu odpowiednie warunki oraz zaspokajać jego potrzeby behawioralne w warunkach domowych.
Zapotrzebowanie energetyczne kota
Na początku skupimy się na tym, jak policzyć zapotrzebowanie energetyczne kota. Każdy kot powinien przyjmować odpowiednią liczbę kalorii każdego dnia. Dzięki temu zapobiegniemy zarówno otyłości, jak i niedożywieniu. Każdy z nas może to policzyć samodzielnie – służy do tego przelicznik DER (daily energy requirement), oznaczający dzienne zapotrzebowanie na energię. Można go otrzymać, mnożąc inny współczynnik – RER (resting Energy requirement), czyli spoczynkowe zapotrzebowanie na energię przez współczynnik przeliczeniowy k (jego wartość jest różna, w zależności od potrzeb danego kota). Jak to zrobić krok po kroku?
Spoczynkowe zapotrzebowanie na energię (RER)
Jest to zapotrzebowanie energetyczne kota zużywane na podstawowe procesy metaboliczne (bicie serca, oddychanie, trawienie itp.), liczone w kaloriach. Istnieją 2 sposoby na obliczanie tego przelicznika, ale tak naprawdę tylko jeden z nich daje najdokładniejszy wynik. Wygląda on tak:
RER = 70 x masa ciała kota0,67
Na przykład, jeśli nasz kot waży 4 kg, jego spoczynkowe zapotrzebowanie na energię należy policzyć w ten sposób:
RER = 70 x 40,67 = 177,2 kcal
Dzienne zapotrzebowanie na energię (DER)
Mając obliczone RER, trzeba policzyć dalej jakie jest całkowite dzienne zapotrzebowanie na energię naszego mruczka, zgodnie ze wzorem:
DER = k x RER
Przy czym liczba RER jest już nam znana (obliczyliśmy ją powyżej), a współczynnik k musimy określić za pomocą gotowych tabeli na podstawie wieku i aktywności naszego kota oraz innych czynników.
Kocięta (aż do osiągnięcia dojrzałości) k = 2,5 lub do woli
Koty dorosłe
- kastrowany k = 1,2
- niekastrowany k = 1,4
- otyły mało aktywny k = 1,0
- na diecie odchudzającej k = 0,8
- odżywianie przy intensywnej terapii k = 1,0
- rekonwalescencja k = 1,2 – 1,4
- osobniki starsze k = 1,4 – 1,6
Ruja i ciąża
- ruja k = 1,6
- ciąża k = 2,0 lub do woli
Laktacja
W zależności od liczby kociąt
- 1 kocię k = 2,0
- 2 kocięta k = 2,5 – 3,0
- 3 – 4 kocięta k = 3,0 – 4,0
- 5 – 6 kociąt k = 5,0
W zależności od okresu laktacji
- Do 2 tygodnia k = RER + 30%RER na każde kocię
- 2 – 3 tydzień k = RER + 45%RER na każde kocię
- 3 – 4 tydzień k = RER + 55%RER na każde kocię
- 4 – 5 tydzień k = RER + 65%RER na każde kocię
- 5 – 6 tydzień k = RER + 90%RER na każde kocię
Przykładowo, jeśli nasz kot waży 4 kg, a jego RER (obliczone wyżej) wynosi 177,2 kcal i jest kastrowany, jego dzienne zapotrzebowanie energetyczne będzie wynosiło:
DER = 1,2 x 177,2 kcal = 212,64 kcal
Gdy zadajemy sobie pytanie – ile powinien jeść kociak? – możemy zobaczyć, że jego zapotrzebowanie na kalorie w odniesieniu do masy ciała jest bardzo wysokie – współczynnik k w tym przypadku wynosi aż 2,5.
Współczynnik k dla każdego osobnika będzie się zmieniał w zależności od okoliczności. Musimy zwrócić na niego szczególną uwagę, gdy u dorosłego kota o stabilnym trybie życia zaczynamy zauważać przyrost lub spadek masy ciała. Może to świadczyć o tym, że należy zweryfikować kaloryczność podawanych posiłków, ale przede wszystkim wymaga bacznej obserwacji swojego pupila pod kątem niepokojących objawów, mogących świadczyć o rozwijającej się w ukryciu chorobie.
Jak często karmić kota?
Na to pytanie warto sobie odpowiedzieć, obserwując zachowania żywieniowe kotów w środowisku naturalnym. Koty polujące potrafią jeść kilkanaście, a czasem nawet dwadzieścia małych posiłków dziennie! W dodatku każda taka konsumpcja jest poprzedzona wysiłkiem fizycznym związanym z polowaniem na swoją zdobycz. Łatwo zauważyć, że warunki w domu zazwyczaj wyglądają zupełnie inaczej. Kot wstaje z posłania, zaspokaja głód przy pełnej misce, po czym znów leniwie spędza większość dnia. Tutaj ze swojej strony zawsze polecam wdrożenie tzw. ciągu łowieckiego, czyli chwila zabawy przed posiłkiem. W ten sposób kot zabawę traktuje jako polowanie, a posiłek jako zdobycz, co jest korzystne pod kątem behawioralnym. Jeśli szukam pomysłów na zabawę z kotem, to zachęcam Cię do przeczytania artykułu ,,Jak zrobić zabawkę dla kota?”.
Opiekunowie często próbują dać kotu możliwość jedzenia mniejszych porcji wielokrotnie w ciągu dnia poprzez umożliwianie mu nieograniczonego dostępu do pełnej miski – jest to tzw. karmienie ad libitum. Niestety tylko niewielka liczba mruczków rzeczywiście korzysta z tej możliwości i dawkuje sobie posiłki zgodnie z potrzebami organizmu. Większość zjada wszystko zaraz po wyjściu opiekunów z domu, co powoduje nadmierne przepełnienie żołądka, rozregulowanie naturalnych mechanizmów trawienia oraz niekontrolowane tycie. Dlatego karmienie do woli kota dorosłego jest uznawane za błąd żywieniowy i może doprowadzić do problemów zdrowotnych. Kot powinien być przyzwyczajony do karmienia o konkretnych porach w ciągu dnia.
Ile razy dziennie karmić kota?
W warunkach domowych mało prawdopodobne jest, żebyśmy dali radę karmić kota kilkanaście razy dziennie – tak, jak odżywia się w naturze. Jednak nie znaczy to, że mamy zupełnie odpuścić i proponować mu posiłek zaledwie 2 razy w ciągu dnia. Zupełnie realne jest podawanie kotu jedzenia 4 – 5 razy dziennie w małych porcjach, np: zaraz po pobudce, przed wyjściem z domu, w trakcie nieobecności np. z zastosowaniem miski automatycznej, zaraz po powrocie i wieczorem przed snem. Dużym ułatwieniem może być właśnie zakup specjalnego elektrycznego dozownika, który będzie umożliwiał kotu zjedzenie porcji karmy o określonej porze.
Jak często karmić kociaka?
Skoro dorosłego kota trzeba karmić często, to maluszka jeszcze częściej? Kocięta powinny jeść maksymalnie co 4 godziny. Oznacza to, że dostaną w ciągu doby 6 lub więcej porcji pożywienia, jednak warto w ich przypadku zadbać szczególnie o równomierny rozkład czasowy – taki, żeby ostatni posiłek został podany późno w nocy, a pierwszy bardzo wcześnie rano. Jeśli mały kociak obudzi nas „bez powodu” w środku nocy możliwe, że jest po prostu głodny. W takim przypadku powinniśmy podać mu niewielką porcję jedzenia, bo będzie to po prostu dla niego najzdrowsze rozwiązanie.
Koniecznie przeczytaj artykuł ,,Dlaczego warto zdrowo żywić kota? – kompleksowy poradnik”.
Ile powinien jeść kot – praktyczne podejście
Będąc przy tym temacie, trzeba również poruszyć praktyczną stronę dobierania dawki karmy dla naszego kota. Należy pamiętać, że zawsze obserwujemy naszego kota, jego sylwetkę, aktywność, samopoczucie, łaknienie. Może być tak, że w przypadku naszego kota powyższe przeliczniki się nie sprawdzą, a dodatkowo zapotrzebowanie energetyczne może się na bieżąco zmieniać, chociażby z uwagi na temperaturę otoczenia. Dlatego ja w swojej praktyce żywieniowej skupiam się przede wszystkim na obserwacji kota oraz jego sylwetki. W tym celu świetnie się sprawdza skala BCS, o której możesz przeczytać w artykule ,,Czy mój pies lub kot jest gruby? – ocena sylwetki BCS”. Zwłaszcza jeśli mówimy o kotach będących na diecie BARF , gdzie to może wyglądać zupełnie inaczej. Trzeba pamiętać, że dobrze zbilansowane diety domowe są o wiele lepiej strawne i bardzo dobrze przyswajalne w porównaniu do większości karm komercyjnych. Miałem nawet przypadki kotów, gdzie pies mający umiarkowaną aktywność, najlepiej się czuł na dawce pokrywającej jego spoczynkowe zapotrzebowanie energetyczne, czyli wspomniane wcześniej RER.
Dlatego też powyższe wzory powinniśmy przede wszystkim traktować jako pewną bazę, od której musimy zacząć, ale docelowo skupiamy się na obserwacji naszego pupila.
